تنظیم ترازوی هزینه و درآمد در بوم مدل کسب و کار به چه عواملی بستگی دارد؟ چرا اغلب کارشناسان اقتصادی و کارآفرینی، توصیه می‌کنند که از همان ابتدای طراحی بوم مدل کسب و کار، بحث تنظیم ترازوی هزینه و درآمد جدی گرفته شود؟ در این مقاله قصد داریم روش‌های مختلف تنظیم ترازوی هزینه و درآمد در بوم مدل کسب و کار را بررسی کنیم.
همچنین به‌منظور درک بیشتر موضوع، ویدئو کوتاهی از صحبت‌های جناب آقای دکتر کنعانی، از اساتید برجسته مرکز آموزش‌های کاربردی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در این مقاله گنجانده شده که مشاهده آن را به شما عزیزان توصیه می‌کنیم.
ساختار هزینه و جریان‌های درآمدی در بوم مدل کسب و کار
از مهم‌ترین و اساسی‌ترین قسمت‌ها در بوم مدل کسب و کار ساختار هزینه و جریان‌های درآمدی هستند. در واقع مدیران یک کسب و کار، متناسب با ساختار هزینه، می‌توانند به مدیریت بهتر فعالیت‌های خود بپردازند. یکی از دلایل اصلی شکست استارتاپ‌ها و کسب و کار‌های نوپا پس از چند ماه از شروع فعالیتشان، توجه نکردن به همین مبانی در حوزه هزینه و درآمد است. دخل و خرج متوازن می‌تواند یکی از اساسی‌ترین دلایل پیشرفت کسب و کارها باشد.
همان‌طور که می‌دانید در یک بوم مدل کسب و کار، ارزش پیشنهادی، ارتباط با مشتری و ایجاد درآمد از بخش‌های اساسی به شمار میروند. اما نکته بسیار مهم این است که در هنگام طراحی بوم مدل کسب و کار، باید همه هزینه‌ها به‌صورت کامل بررسی و مشخص شوند. هر فعالیت اقتصادی در شرکت یا سازمان، باید به‌صورت کامل شرح داده شود تا همه هزینه‌ها به طور کامل، مورد بررسی قرار بگیرند. طبق تحقیقات مختلف، ثابت شده است که وقتی به‌صورت منسجم، هزینه‌های شرکت یا سازمان بررسی شوند، نتیجه بهتری دارند. به عبارت دیگر تعادل خوبی بین درآمد و هزینه ایجاد می‌شود.
توجه به ماهیت فعالیت‌های اقتصادی در هنگام طراحی بوم کسب و کار
نکته بسیار مهم دیگر این است که هر کسب و کاری، متناسب با ماهیت خود، دارای ویژگی‌های خاصی است. به عبارت دیگر برخی از کسب و کارها در همان ابتدای مسیر، نیازمند صرف هزینه‌های کلان هستند. یعنی در ابتدا باید هزینه‌های زیادی پرداخت شوند تا پس از آن، به سود برسند. البته شما می‌توانید با استفاده از روش‌های مختلف در ابتدای کسب و کار، هزینه‌های خود را کاهش دهید. اما اگر کسب و کار شما به شکلی است که ارزش یا کیفیت محصولات و خدمات در اولویت است، مسلماً در ابتدا نیازمند صرف هزینه‌های مختلفی هستید.
اما در بوم مدل کسب و کار می‌توانید به‌صورت کاملاً مشخص (بر اساس یک بازه زمانی درست و منطقی) به تنظیم ترازوی هزینه و درآمد بپردازید. از ویژگی‌هایی که عمدتا مغفول واقع می‌شوند، هزینه‌های پنهانی هستند که معمولاً در هر کسب و کاری وجود دارند. به هزینه‌های پنهان نیز توجه کنید و آنها را نادیده نگیرید. در تنظیم ترازوی هزینه و درآمد در بوم مدل کسب و کار، برآورد هزینه‌ها و درآمدها می‌تواند نکته بسیار مهمی باشد. شما در ابتدا باید برآورد و تخمین واقع‌گرایانه‌ای از هزینه‌ها و درآمدها داشته باشید.
قسمت چهاردهم برنامه راهکار با موضوع مدل کسبوکار Canvas
مدل کسبوکار Canvas : امروزه بوم مدل کسبوکار Canvas به عنوان استانداری برای طراحی استارتاپ‌ها استفاده می‌شود. دامنه فعالیت…
تقسیم بندی هزینه در هنگام راه اندازی کسب و کار
می‌توان هزینه‌ها را به دو قسمت قبل از راه‌اندازی کسب و کار و بعد از راه‌اندازی کسب و کار تقسیم‌بندی کرد. در واقع قسمت اعظمی از هزینه‌ها باید در ابتدا یا قبل از راه‌اندازی کسب و کار پرداخت شوند. هزینه اجاره یا خرید مکان شرکت، هزینه‌های ثبت شرکت یا برند و هزینه‌های نصب و راه‌اندازی تجهیزات و دستگاه‌ها، جزو اصلی‌ترین هزینه‌هایی هستند که شما باید قبل از راه‌اندازی کسب و کار خود بپردازید. از طرفی نیز باید متناسب با کسب و کار خود و محصول یا خدمتی که ارائه می‌دهید، برآورد کنید که تا چه میزان درآمد خواهید داشت.
اما در نظر داشته باشید که شما هزینه‌هایی مانند دستمزد به کارمندان و پرسنل، اجاره‌بها و … دارید که باید به صورت ماهانه و ثابت آنها را پرداخت کنید. بعضی از هزینه‌های شما متغیر هستند. هزینه‌هایی که معمولاً به دلیل نوسانات ارزی یا تغییر قیمت کالا و خدمات به وجود می‌آیند، هزینه‌های متغیر به شمار میروند. بعضی از هزینه‌های شما نیز هزینه‌هایی هستند که به تعداد محصولات شما بستگی دارند. از این رو مدیریت این هزینه‌ها بسیار ضروری است. در حوزه درآمدها شما می‌توانید از جریان‌های درآمدی مختلفی برای کسب و کار خود استفاده کنید. مثلاً یکی از جریان‌های درآمدی، حق عضویت است که معمولاً در کسب و کار‌های اینترنتی خدمات محور، آن را مشاهده می‌کنیم. هرکدام از جریان‌های درآمدی، می‌توانند تاثیر بسیار خوبی بر تنظیم ترازوی کسبوکار شما داشته باشند.
نکات مهم در هنگام طراحی بوم کسب و کار
توصیه ما این است که متناسب با کسب و کارتان، تمام هزینه‌ها را با دقت و مشورت، بررسی کنید. از طرف دیگر نیز، درآمدی که ممکن است در همان ابتدای مسیر به دست آورید را از آن کم کنید تا سود حاصل از کسب و کار شما، به طور تخمینی مشخص شود. این موضوع سبب می‌شود تا شما بتوانید با اطلاعات بیشتری از جامعه هدف خود، محصولات و خدمات را به آنها ارائه دهید. مسلما عدم آشنایی کافی با ویژگی‌ها و نیازهای مشتریان، سبب کاهش قابل توجه در فروش خواهد شد. هر چه شما بیشتر بتوانید نیازهای مشتریان خود را برطرف و محصولات باکیفیت‌تری را به آنها عرضه کنید، درآمد بیشتری کسب خواهید کرد.
دوره بازگشت سرمایه
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که باید برای تنظیم ترازوی درآمد و هزینه در بوم مدل کسب و کار در نظر بگیرید، دوره بازگشت سرمایه است. شما باید به طور دقیق، مشخص کنید که تصور شما از بازگشت سرمایه‌ای که در ابتدا خرج کرده‌اید، چقدر است. به‌عبارت‌دیگر بعد از چند ماه یا چند سال، هزینه‌ای که در ابتدا برای راه‌اندازی کسب و کارتان خرج کرده‌اید، به شما برخواهد گشت. دوره بازگشت سرمایه یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که به شما کمک می‌کند تا متناسب با کسب و کاری که دارید، هزینه‌های ابتدایی را مدیریت کنید.
سوالات مهم و تاثیرگذار برای تنظیم ترازوی هزینه و درآمد در بوم مدل کسب و کار
نکته بسیار مهم دیگری که باعث تنظیم ترازوی هزینه و درآمد در بوم مدل کسب و کار می‌شود، استفاده از اطلاعات و داده‌های قابل‌قبول است. شما اگر بتوانید اطلاعات مناسبی را در مورد هر مرحله از طراحی بوم مدل کسب و کار داشته باشید، بدون شک بوم مدل کسب و کار شما جامع‌تر و کامل‌تر خواهد بود. مثلاً شما برای تامین محصول خود، نیازمند مواد اولیه یا قرارداد با بعضی از شرکت‌ها و سازمان‌های واردکننده هستید. دقیقاً باید هزینه مورد نیازتان در این بخش را بدانید. از طرفی اگر که نیاز به دریافت وام و تسهیلات دارید، این موضوع نیز به‌دقت مورد بررسی و آنالیز قرار بگیرد. گاهی اوقات، شما نیاز دارید که با یک نفر شراکت کنید تا درصدی از هزینه‌های ابتدایی تامین شود. این مقدار موردنیاز برای شراکت نیز، باید به طور کامل مشخص شود.
سوال دیگر این است که جامعه هدف شما دقیقا چه افرادی هستند و قدرت خرید آنها به چه صورت است؟ مسلما همه این ویژگی‌ها سبب می‌شود تا یک بوم مدل کسب و کار کامل داشته باشید و بتوانید جریان‌های درآمدی و هزینه‌ها را در آن تنظیم و متعادل کنید.
درآمد ناخالص
درآمد ناخالص از فروش یا ارائه محصولات و خدمات خود را نیز تخمین بزنید. درآمد ناخالص، همان درآمدی است که شما به دست می‌آورید و هزینه‌های مختلف را از آن کم نکرده‌اید. مثلاً اگر شما یک محصول را به قیمت ۱۰۰ هزار تومان فروخته‌اید، درآمد ناخالص شما 100 هزار تومان است. اما این ۱۰۰ هزار تومان صرفاً برای شما نخواهد بود. چرا که شما باید هزینه خرید محصولات یا ارائه خدمات و تامین مواد اولیه یا هر چیز مشابه آن (مانند مالیات، حمل‌ونقل و …) را نیز، از همین ۱۰۰ هزار تومان بپردازید. تمام این مفاهیم سبب می‌شود تا شما با یک دید بازتر و نگاه کلی‌تر، کسبوکار خود را پیش ببرید.
شاید در ابتدای مسیر کسب‌وکاری خود، تصور کنید که طراحی یک بوم مدل کسب و کار کاملا دقیق و جامع، سخت باشد. طراحی بوم مدل کسب و کار نیاز به مطالعه مستمر و کسب اطلاعات زیاد و البته صرف زمان دارد. اما بهترین کار این است که شما برای طراحی آن وقت بگذارید و با درنظرگرفتن همه جوانب مسئله، بخش‌های مختلف آن را پر کنید.
لزوم مطالعه و مشاوره قبل از طراحی بوم کسب و کار
اکیدا توصیه می‌کنیم در مورد همه هزینه‌هایی که دارید و همه درآمدهای که می‌توانید به دست بیاورید، به‌دقت مطالعه کنید. وقتی که شما به طور کلی و دقیق، همه جریان‌های درآمدی و هزینه‌ها را در نظر داشته باشید، به‌خوبی می‌توانید بین آنها توازن ایجاد کنید. یعنی به گونه‌ای در کسبوکار خود پیش بروید که همواره درآمدهای شما از هزینه‌های شما بیشتر باشد و سود بیشتری در کسب و کارتان به دست بیاورید. به طور کلی می‌توان گفت بخش مالی بوم کسب و کار، ارزیابی و امکان‌سنجی کاملی از تجارت مدنظر شما، ارائه می‌دهد. یعنی به طور کلی هدف از این دو بخش در بوم مدل کسب و کار، این است که آیا کسب و کار مدنظر شما (حداقل روی کاغذ و در ابتدای مسیر) امکان‌پذیر هست یا نه؟ آیا کسب و کار شما می‌تواند متناسب با هزینه‌هایی که برای آن می‌دهید، درآمد داشته باشد یا نه؟ مطمئناً واقع‌بینی و اطلاعات دقیق در این زمینه می‌تواند به شما کمک زیادی کند.
