یکی از مباحث مهمی که در دوره ام بی ای تدریس می‌شود، رفتار سازمانی و مدیریت رفتار سازمانی است. در این شاخه علمی مطالعه رفتار افراد (رفتارهای مثبت یا رفتارهای ناهنجار کارکنان) مورد مطالعه قرار گرفته و تاثیر آن بر عملکرد کل سازمان بررسی می‌شود. همچنین آخرین نظریات علمی مبتنی بر روش‌های مدیریت این رفتار در جهت منافع سازمان مورد بحث قرار میگیرد. در ادامه مقاله جزئیات بیشتری از موضوع ارائه خواهد شد
رفتار سازمانی چیست؟
تعریف رفتار سازمانی
هنگامی که مدیر کارمندی را برای اولین بار در هنگام مصاحبه شغلی یا در اولین روز کاری ملاقات میکند، فرضیاتی در مورد رفتار و شخصیت او در ذهن خود شکل میدهد. اما در بسیاری مواقع پیش‌بینی‌ها و فرضیات مدیر به حقیقت نمی‌پیوندند. اینجاست که درک و مطالعه رفتار سازمانی مطرح میگردد. این مطالعه به افزایش توانایی درک رفتار فرد در گروه یا سازمان منجر شده و نحوه تاثیرگذاری این رفتار را بر عملکرد کل سازمان مشخص میکند. چستر بارنارد (Chester Barnard) به عنوان اولین نظریه پرداز در حوزه رفتار سازمانی معتقد است: «رفتار انسان‌ها در محیط سازمان متفاوت از رفتار آنها در خارج از سازمان است.» این سخن را میتوان آغاز مطالعه رفتار افراد در سازمان‌ها به عنوان یک شاخه علمی مجزا فرض کرد. برخی آغاز مطالعه و مدیریت رفتار سازمانی را مربوط به اوایل قرن بیستم و نظریات فردریک وینسلو تیلور (Frederick Winslow Taylor) در کتاب تئوری مدیریت علمی وی میدانند. او در این کتاب عنوان میکند دستمزد کارگران باید بر اساس عملکرد آنها پرداخت شود. از این رو مدیر باید رفتار کارگران را به دقت زیر نظر داشته باشد تا مطمئن شود که کار آنها همراه با بازدهی بهینه است. رفتار سازمانی به عنوان شاخه‌ای از مدیریت، به مطالعه نحوه تعامل افراد و گروه‌ها در سازمان می‌پردازد. همچنین چگونگی تاثیر این تعاملات را بر عملکرد کلی سازمان، در جهت اهداف بررسی میکند. از طرف دیگر نحوه تاثیر عوامل مختلف بر رفتار افراد درون سازمان را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد. در مطالعه رفتار سازمانی چندین رشته علمی مداخله دارند از جمله روانشناسی، علوم اجتماعی، جامعه شناسی و اقتصاد. در این شاخه علمی رفتار فرد در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی مورد مطالعه قرار میگیرد.
آموزش رفتار سازمانی در دوره ام بی ای
رفتار سازمانی مثبت گرا – رفتار نابهنجار سازمانی
رفتار سازمانی مثبت گرا (Positive Organizational Behavior) به مطالعه حالات روانشناختی مثبت اشخاص و نقاط قوت کارکنان و منابع انسانی که با بهبود عملکرد یا رفاه کارکنان مرتبط است، می‌پردازد. در این رویکرد به جای تمرکز بر بیماری‌ها و ناکارآمدی‌های ذهن انسان، بر نحوه شکوفاسازی ذهن‌های سالم و توانایی‌های مثبت آنها تاکید دارد. این نوع رفتار با متغیرهایی همچون امیدواری، خودکارآمدی (Self- efficacy)، تاب‌آوری (Resiliency) و خوشبینی (Optimism) سنجیده می‌شود. تقویت رفتار سازمانی مثبت گرا باعث بهبود عملکرد کارکنان در جهت رسیدن به اهداف سازمانی میگردد. در مقابل رفتار نابهنجار سازمانی (Abnormal Organizational Behavior) رفتارهایی داوطلبانه با رویکردی منفی است که باعث کاهش بهره‌وری سازمان میگردد.مدل‌های رفتار سازمانی
به طور کلی پنج مدل در رفتار سازمانی شناخته می‌شود. این مدل‌ها در طول زمان به وجود آمده و توسعه یافته‌اند. هر کدام از مدل‌ها معایب و مزایایی دارند و انتخاب مدل بسته به نوع، اندازه و شرایط سازمان متفاوت خواهد بود. در ادامه به صورت مختصر با این مدل‌ها آشنا می‌شوید.مدل استبدادی یا خودکامه (Autocratic) – مدلی بر اساس قدرت
مشخصه اصلی مدل استبدادی این است که مدیر وظایف و قوانین را به کارمندان دیکته میکند و آنها موظف‌اند بدون سوال اطاعت کنند. این مدل در سده‌های 1800 و 1900 مرسوم بود و به مدیران اختیار تام برای تصمیم‌گیری و اعمال قدرت میداد. در این مدل کارمندان با حداقل دستمزد و حداقل عملکرد کار میکنند. وابستگی کامل به مدیر، عملکرد منفعلانه بدون خلاقیت، احساس ناامنی و سرخوردگی از دیگر معایب این مدل است.مدل نگهداری یا حضانت (Custodial) – مدلی بر اساس قیم شدن و امنیت اقتصادی
در این مدل مدیران امنیت اجتماعی و اقتصادی کارگران و کارکنان را در نظر می‌گیرند. آنها سعی میکنند با برنامه‌های رفاهی و پرداخت مزایای اضافی، وفاداری و انگیزه کارکنان را افزایش دهند. اشکال مهم این روش هزینه‌های بالایی است که فقط از عهده شرکت‌های ثروتمند بر می‌آید.مدل حمایتی (Supportive) – مدلی بر اساس رهبری
در این مدل کارکنان خودانگیخته بوده و سازمان محیطی برای توسعه حرفه‌ای کارکنان می‌شود؛ ایده‌های کارکنان بررسی، ارزش‌گذاری و مورد توجه قرار میگیرد و برای برقراری ارتباط بهتر بین مدیران و کارکنان تلاش می‌شود. پیاده‌سازی این مدل نیازمند صرف هزینه برای آموزش‌های گسترده است.مدل دانشگاهی (Collegial) – مدلی بر اساس مشارکت
در این مدل همه کارمندان و مدیران برای رسیدن به اهداف سازمان مشارکت و هماهنگی دارند و فرقی بین رئیس و زیردست وجود ندارد. در این مدل کارکنان احساس میکنند عضو مهمی از تیم هستند و مسئولیت وظایف خود را به عهده می‌گیرند. موفقیت این مدل به توانایی مدیر برای پرورش احساس مشارکت بین کارکنان بستگی دارد.مدل سیستم (System) – مدلی بر اساس مشارکت
این مدل نو ظهورترین مدل رفتار سازمانی است که در آن ایجاد فرهنگ کاری مثبت و تعلق اجتماعی بین همکاران محوریت دارد. نقش مدیران در این مدل مثبت اندیشی، ایجاد امید، اعتماد، شجاعت و اراده است. آنها باعث می‌شوند کارکنان احساس کنند بخشی از پروژه و سازمان هستند. بنابراین خودانگیخته و منضبط عمل کرده و وفادار و متعهد خواهند بود. این مدل برای سازمان‌های کوچک با منابع محدود چالش‌برانگیز است.
آموزش رفتار سازمانی درست
چرا رفتار سازمانی اهمیت دارد؟
سم والتن (Sam Walton) موسس شرکت وال مارت، «انسان» را مهمترین راز سازمان‌های موفق میداند. اگرچه فناوری نقش مهمی در موفقیت دارد اما متفاوت از منبع انسانی است. فناوری را میتوان خرید یا کپی برداری نمود در حالی که انسان، قابل کپی برداری نیست. از این رو منابع انسانی و نحوه مدیریت آنها مزیت رقابتی سازمان‌های امروزی است. مطالعه رفتار سازمانی ابزار مهمی برای اداره و هدایت کسب و کارهای مختلف به ویژه کسب و کارهای بزرگ است. با مطالعه و سپس مدیریت رفتار سازمانی میتوان از کارایی، بهره‌وری و سلامت کلی سازمان اطمینان حاصل نمود.ضرورت مطالعه رفتار سازمانی
با توجه به نقش مهم انسان به عنوان یکی از سرمایه‌های اصلی و کلید موفقیت سازمان‌ها، مطالعه و بررسی رفتار و عکس‌العمل آنها در شرایط مختلف اهمیت دارد. با مطالعه رفتار سازمانی مدیر می‌تواند اولویت‌ها و نیازهای کارگران و کارکنان خود را شناسایی نموده و در جهت افزایش رضایتمندی آنها بر‌آید. نیازهای اجتماعی و اقتصادی افراد متفاوت است. در برخی نیازهای اقتصادی اولویت دارد و برخی به موقعیت و شناخت اهمیت بیشتری می‌دهند. در برخی کارکنان اعتماد و احترام بیش از حقوق و مزایا اهمیت دارد. رفتار سازمانی همچنین باعث شناسایی و حل تعارضات بین افراد در محیط کار میگردد؛ رضایت شغلی و عملکرد کارکنان را افزایش میدهد و محیطی کاری هماهنگ و سازنده خلق میکند.ضرورت یادگیری رفتار سازمانی
با توجه به اهمیت مطالعه رفتار سازمانی و انتخاب بهترین مدل برای مدیریت آن، ضرورت آموزش در این زمینه محرز می‌شود. اگر یک مدیر می‌خواهد رفتار کارکنان مجموعه خود را بررسی و بهترین سیاست‌ها را در مقابل آنها اتخاذ نماید، باید با اصول رفتار سازمانی و سطوح و مدل‌های مختلف آن آشنا شود. دوره mba مرجع بسیار کارآمدی برای آموزش رفتار سازمانی است. در این دوره علاوه بر مبحث رفتار سازمانی، سایر مباحث مورد نیاز مدیران، کارآفرینان، صاحبان مشاغل و رهبران ارائه میگردد.دوره ام بی ای چیست؟
دوره ام بی ای یک دوره آموزشی تخصصی است که در ایران با نام مدیریت حرفه‌ای کسب و کار شهرت دارد. مدرک این دوره معادل کارشناسی ارشد بوده و آموزش آن از طریق موسسات خصوصی یا دانشگاه‌های معتبر مانند دانشکده مدیریت دانشگاه تهران ارائه می‌شود. مدت آموزش یک ساله است و به صورت حضوری و آنلاین برگزار میگردد. مزیت دوره ام بی ای آنلاین این است که افراد می‌توانند در زمان و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کرده و برنامه کاری خود را حفظ کنند. به عبارت دیگر دوره ام بی ای آنلاین مناسب افرادی است که به دلیل برنامه‌های فشرده روزانه، فرصت و فراغت کمی دارند. دوره ام بی ای گرایش‌های مختلفی دارد و دروس مختلفی در آن ارائه می‌شود. برخی از مهمترین دروس این دوره عبارتند از: اقتصاد خرد، کلان و بین الملل؛ حقوق و حقوق بین‌الملل؛ اصول مدیریت، حسابداری، بازاریابی؛ آمار؛ تفکر استراتژیک؛ کارآفرینی؛ مدیریت پروژه؛ منابع انسانی و رفتار سازمانی. ویژگی مهم دوره ام بی ای مباحث عملی آن است. به عبارت دیگر تدریس در این دوره به گونه‌ای است که افراد با چالش‌های واقعی دنیای کسب و کار روبرو شده و بر اساس نظریات نوین تولید، تجارت و سرمایه گذاری، راه‌حل‌های مناسب و عملیاتی پیدا کنند.
دوره ام بی ای برای چه کسانی مناسب است؟
