تجارت الکترونیک، تقویت کننده موتور کسب و کار شما

ممکن است شما به جهت نداشتن فرصت کافی، آلودگی هوا و یا حتی ترافیک شهر قادر به رفتن به خیابان‌ها و فروشگاه‌ها، جهت خرید لوازم و کالاهای مورد نیاز خود نباشید. در چنین مواقعی، روش خرید اینترنتی تنها با چند کلیک ساده می‌تواند بهترین گزینه برای شما به شمار آید. این پدیده که با عنوان تجارت الکترونیک (E-Commerce) از آن یاد می‌شود، امروزه نقش بسزایی را در مشاغل و کسب‌و‌کارها در سطوح ملی و بین المللی ایفا می‌کند. همچنین از آنجا که این مفهوم روز به روز با سرعت زیادی در حال گسترش است، از این رو، باید در هنگام برنامه‌ریزی کسب و کار مورد توجه ویژه قرار گیرد. در این مقاله قصد داریم پس از شرح مفهوم تجارت الکترونیک به سراغ معرفی مزایای این پدیده و انواع مدل‌های آن برویم.

دنیای تجارت الکترونیک

در واقع تجارت الکترونیک، خرید، فروش یا تبادل محصولات یا ارائه خدمات در سطح اینترنت و به شکل الکترونیکی می‌باشد. البته این مفهوم به سایر فعالیت‌های آنلاین از قبیل خرید یک پکیج آموزش اینترنتی، انجام امور بانکی، خرید و فروش بلیط و … نیز اطلاق می‌گردد. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک را می‌توان انجام کلیه معاملات تجاری در پلتفرم الکترونیک دانست. در حقیقت این پدیده به کلیه فعالیت های تجاری در فضای اینترنت که با خرید و فروش و انتقال پول سر و کار دارند، بر می‌گردد.

امروزه نمی‌توان اهمیت تجارت الکترونیک را نادیده گرفت. به گونه‌ای که شاهد تلاش روزافزون شرکت‌ها جهت آغاز فعالیتشان در دنیای مجازی، با کمک روش‌هایی مانند طراحی سایت و ایجاد حساب‌های کاربری در انواع شبکه های اجتماعی هستیم تا بتوانند از این طریق سود بیشتری را نصیب خود کنند. تاکنون این مدل از کسب‌و‌کار توانسته است نقش مؤثری را در کسب سود و رشد سرمایه شرکت‌ها ایفا نماید. از این رو، اگر شما خواهان پیشرفت در حوزه تجاری خود هستید، تجارت الکترونیک شروع خوب و مناسبی برای شما خواهد بود.

حال پس از آشنایی با مفهوم تجارت الکترونیک، به شرح نحوه عملکرد آن خواهیم پرداخت.

نحوه عملکرد تجارت الکترونیک

همانگونه که می‌دانید، اینترنت به عنوان منبع اصلی بازاریابی الکترونیک و دیجیتال مارکتینگ به شمار می‌رود. مشتریان می‌توانند با جستجوی فروشگاه آنلاین مورد نظر خود در صفحه مرورگر، جهت خرید کالاهای مرغوب و مناسب آن اقدام کنند. لازم به ذکر است که امکان انجام کلیه این فعالیت‌ها با گوشی همراه یا سایر دستگاه‌های هوشمند وجود دارد.

بدین صورت که مرورگر وب مشتری بعد از ثبت سفارش، اقدام به برقراری ارتباط مستقیم با سرور میزبان سایت فروشگاهی می‌کند. سپس عمل انتقال اطلاعات مرتبط با سفارش مشتری به کامپیوتر مرکزی تحت عنوان مدیریت سفارش انجام می شود. پس از آن، این اطلاعات به پایگاه داده جهت بررسی موجودی کالا ارسال خواهد شد. در مرحله بعد، بررسی اطلاعات پرداخت توسط سیستم تجاری و با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند پی پال صورت می‌گیرد.

در مرحله بعدی، با بازگشت کلیه اطلاعات به مدیریت سفارش و همچنین بررسی صحت وجه پرداختی مشتری، سفارش به مرحله اجرا در خواهد آمد. در پایان فرایند تجارت الکترونیک نیز، بعد از ارسال گزارش صحت داده‌ها به سرور اصلی فروشگاه، پیامی مبنی بر موفقیت در پردازش سفارش، به مشتری فرستاده می‌شود. سرانجام، نوع و تعداد کالای مورد نظر جهت بسته‌بندی و تحویل به مشتری به انبار ارسال می‌گردد. البته در صورت دیجیتال بودن کالای مورد نظر، دسترسی اینترنتی به خدمات و امکانات آن فراهم خواهد شد.

ضرورت و مزایای استفاده از تجارت الکترونیک

با توجه به پیشرفت تکنولوژی و افزایش روزافزون تعداد کاربران اینترنتی در عصر حاضر، به اعتقاد خیلی‌ها، در آینده‌ای نزدیک باید شاهد تبدیل تجارت الکترونیک به روش اصلی انجام معاملات تجاری باشیم. اینکه شما به تازگی کسب و کار خود را در فضای غیر مجازی آغاز کرده‌اید یا در حال گسترش آن هستید، اهمیت چندانی ندارد. چرا که مزایای زیادی را می‌توان برای یک استراتژی طولانی مدت با هدف جذب مشتری از طریق تجارت الکترونیک انتظار داشت.

• مزایای به ‌کارگیری تجارت الکترونیک برای صاحبان کسب ‌‍و کار:

تجارت الکترونیک به دلیل ایجاد سهولت در فرآیند خرید و همچنین در دسترس بودن در سطوح بین‌المللی می‌تواند افزایش فروش آنلاین را با حاشیه سود بالاتر برای صاحبان کسب‌و‌کار به همراه داشته باشد. علاوه بر آن، امکان دسترسی شبانه‌روزی و در کل روزهای هفته به مشاغل و کسب‌و‌کارهای مختلف با تجارت الکترونیک فراهم می‌شود. همین امر سبب افزایش سود صاحبان کسب‌و‌کار خواهد شد. همچنین با توجه به وجود ابزارهای ترجمه در فضای اینترنت، دیگر نیازی به ایجاد یک سایت برای هر زبان نبوده و کسب‌و‌کارهای آنلاین می‌توانند حوزه تجارت خود را با بازاریابی درست و جذب مشتریان بیشتر در سراسر جهان گسترش دهند. از سوی دیگر با تجارت الکترونیک، امکان ایجاد پرداخت دوره‌ای و انجام تراکنش‌های فوری برای هر کسب‌و‌کاری به سادگی وجود دارد.

• مزایای به‌ کارگیری تجارت الکترونیک برای جامعه هدف، مخاطبان و مشتریان:

مسلماً تجارت الکترونیک برای مشتریان و جامعه هدف دارای مزایای قابل توجهی است. برای مثال، حذف واسطه‌ها و ارتباط مستقیم مشتری با فروشنده یا تولید کننده در این مدل از تجارت، سبب کاهش قیمت تمام شده محصول برای فروشنده می‌شود. در نتیجه مشتری می‌تواند کالای مورد نظر خود را با قیمت مقرون به صرفه‌تری خریداری نماید. علاوه بر آن، بررسی نظرات، پیشنهادات و انتقادات مشتریان قبل از خرید کالا می‌تواند تصمیم‌گیری را برای مشتری راحت‌تر کند.

همچنین، امکان مقایسه مشخصات و ویژگی‌های کالاها و افزایش قدرت انتخاب در تجارت الکترونیک برای کاربران فراهم شده و همین امر دلیلی بر بازگشت مشتری به آن بازار فروش، در آینده‌ای نزدیک خواهد بود. از دیگر مزایای این پدیده که می‌توان به آن اشاره نمود، این است که مشتری می‌تواند از بن‌های تخفیفی که توسط کسب و کارهای اینترنتی جهت جذب مشتری بیشتر در نظر گرفته شده، بهره‌مند شود. همچنین ارائه خدمات پس از فروش از سوی فروشگاه‌های اینترنتی، با هدف جلب اعتماد مشتری صورت می‌گیرد.

انواع بازاریابی در تجارت الکترونیک

در ادامه می خواهیم به شرح مختصر هریک از مدل‌های بازاریابی تجارت الکترونیک بپردازیم.

تجارت به تجارت(B2B) :

به نوعی کسب‌و‌کار اطلاق می‌شود که تمرکز آن بر روی ارائه خدمات به سایر شرکت‌ها یا کسب‌و‌کارها و همچنین فروش محصول است. نمونه‌ای از این مدل می‌تواند یک شرکت سازنده گوشی‌های هوشمند باشد که اقدام به خرید نرم افزارهایی از طریق وب، جهت نصب بر روی گوشی‌های خود از یک شرکت تولید نرم افزارهای تخصصی می‌کند.

کسب و کار به مصرف کننده (B2C):

متداول‌ترین نوع تجارت الکترونیک که می‌توان به آن اشاره نمود، تجارت کسب‌و‌کار به مصرف‌کننده است. این مدل در فروشگاه‌های خرید آنلاین بیشتر کاربرد داشته و در حال حاضر، شاهد افزایش حجم خریدارانی هستیم که به سراغ این نوع فروشگاه‌ها به منظور خرید محصولات مصرفی مختلف مانند موسیقی، کتاب، مواد غذایی و غیره می‌روند.

مصرف کننده به مصرف کننده (C2C):

عملکرد اصلی این مدل، اتصال مستقیم مصرف‌کنندگان به یکدیگر بوده و در حقیقت از محبوب‌ترین پلتفرم‌هایی به شمار می‌رود که به کمک آن مشتریان قادر به فروش کالاهای خود به سایر مصرف‌کنندگان خواهند بود. سایت‌هایی مانند دیوار که دارای صفحاتی مشابه سمساری یا نیازمندی‌های روزانه هستند، نمونه‌ای از این نوع تجارت الکترونیک محسوب می‌شوند.

مصرف کننده به تجارت (C2B):

در این مدل، صاحب کسب‌و‌کار یا شرکت، اقدام به خرید کالا یا خدماتی از شما خواهد کرد. مثالی از این نوع کسب‌و‌کار در تجارت الکترونیک، طراحی لوگو برای سایت‌هایی است که افراد به سراغ انجام این کار به شکل آزادانه می روند.

کسب و کار به مدیریت (B2A):

شاخه‌های زیادی از دولت وابسته به محصولات یا خدمات الکترونیکی بوده یا از آن‌ها بهره می‌گیرند. منابع انسانی و مدیریت اسناد را می‌توان یک نمونه از این مدل بازاریابی دانست. مشاغل آنلاین قادر به ارائه این خدمات به شکل الکترونیک هستند.

مصرف کننده به دولت (C2A):

امکان مشارکت مصرف‌کنندگان در این مدل از تجارت الکترونیک وجود دارد. با اینکه دولت به ندرت برای خرید خدمات و محصولات از طریق مردم اقدام می‌کند، ولی افراد غالباً به سراغ ابزارهای الکترونیکی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی یا انتقال پرداخت خواهند رفت. 

بازارهای تجارت الکترونیک کدام اند؟

بازار تجارت الکترونیک فضایی است که در آن امکان مبادله خدمات و کالاها توسط خریداران و فروشندگان الکترونیکی وجود دارد. در ادامه به معرفی انواع بازارهای تجارت الکترونیک خواهیم پرداخت.

فروشگاه اینترنتی: منظور از این فروشگاه، وب سایت یک شرکت است که فروش خدمات و کالا در آن صورت می گیرد.

مراکز خرید الکترونیکی: این مراکز شباهت زیادی به مراکز خرید واقعی دارند و محلی جهت خرید آنلاین محسوب می‌شوند و شامل فروشگاه‌های زیادی بوده و همچنین از خدمات اشتراکی برخوردارند.

آیا تجارت الکترونیک و بازارهای گسترده آن می‌توانند تماماً جایگزین روش‌های سنتی و قدیمی‌تر شوند؟

در عصر مدرن حاضر، افراد قادر به سفارش و خرید کالاها و خدمات مورد نیاز خود از طریق اینترنت و به صورت مجازی هستند. با اینکه تجارت الکترونیک توانسته است روش خرید و فروش آنلاین افراد را اصلاح کند. اما شاید هنوز زمان زیادی نیاز باشد تا این نوع تجارت با تجارت سنتی جایگزین شود. از آنجا که تقریباً کلیه مشاغل به دنبال حضور در عرصه تجارت الکترونیک هستند. از این رو، تصور افراد این است که تجارت سنتی قدیمی خیلی زود از بین خواهد رفت. اما آیا چنین چیزی قابل تصور است؟ آیا افراد با وجود در دسترس بودن کتابخانه‌های آنلاین از رفتن به سراغ کتابخانه‌ها منصرف می‌شوند؟ آیا افراد به جهت نمایش فیلم‌ها در پلتفرم‌های مختلف، از حضور در سینماها اجتناب می‌کنند؟

هر چند تجارت الکترونیک در کاهش شلوغی و تعداد تعاملات فیزیکی خریداران تأثیر بسزایی دارد/ اما اینکه بتواند جای تجارت سنتی را به صورت کامل بگیرد، غیر قابل درک است. بنابراین، با توجه به طبیعت انسان، لذت رفتن به خرید و همچنین تمایل به امتحان کردن برخی کالاهایی همچون ادکلن، پوشاک، مواد غذایی و سایر صنایعی از این دست، تجارت سنتی همواره باقی خواهد ماند. پس باید بگوییم که هر چند تکنولوژی می‌تواند نقش اساسی در آسان‌تر شدن خریدهای ما داشته باشد، ولی این به معنای جایگزینی کامل آن با تجارت الکترونیک نخواهد بود.